تولید ناخالص داخلی (Gross domestic product) که به اختصار GDP گفته می شود. یکی از معیارهای اندازه‌گیری در اقتصاد است. تولید ناخالص داخلی در بر گیرنده مجموع ارزش کالاها و خدمات نهایی است که در طی یک دوره معین، معمولاً یک سال، در یک کشور تولید می‌شود.
در این تعریف منظور از کالاها و خدمات نهایی، کالا و خدماتی است که در انتهای زنجیر تولید قرار گرفته‌اند و خود آن‌ها برای تولید و خدمات دیگر خریداری نمی‌شوند.
نمودار تولید ناخالص داخلی ایران
مقایسه تولید ناخالص داخلی ایران و ترکیه
در بین کشورهای همسایه با توجه به اینکه ایران و ترکیه جمعیت یکسانی دارند ما مقدار تولید ناخالص داخلی GDP این دو کشور را در چند سال اخیر بررسی کردیم.
در سال 1989 ایران و ترکیه تولید ناخالص داخلی 120 میلیارد دلاری و برابر هم داشتد . ترکیه قبل از سال 1989 تولید ناخالص کمتری نسبت به ایران داشته است. در سال 1986 تولید ناخالص داخلی ایران 2.5 برابر ترکیه بوده است. اما از سال 1989 کشور ترکیه توانست حتی بدون داشتن نفت و گاز تولید ناخالص داخلی خود را بیشتر از ایران بکند و چند سالی است تولید ناخالص داخلی ترکیه دو برابر ایران است.
کشور آلمان نیز جمعیتی نزدیک به کشور ایران دارد. اما مقایسه تولید ناخالص داخلی ایران با آلمان نشان می دهد که این کشور صنعتی اروپایی بدون نفت 10 برابر ایران تولید ناخالص داخلی دارد.اگر سهم نفت را در تولید ناخالص داخلی GDP ایران کنار بگذاریم خواهیم دید نشانگرهای اقتصادی ایران به هیچ وجه مطلوب نیست.
مقایسه تولید خالص داخلی ایران و ایالات متحده آمریکا
شاید برای شما جالب باشد بدانید تولید ناخالص داخلی آمریکا 44 برابر ایران می باشد. در سال 2017 علیرغم افزایش قیمت نفت در حالیکه ایران تولید ناخالص 439 میلیارد دلاری را تجربه کرد، کشور ایالات متحده آمریکا به رکورد 19 هزار 390 میلیارد دلاری ( 19.39 تریلیون دلار) رسید. اما این میزان تفاوت در سال 1970 یعنی 48 سال قبل 100 برابر بوده است که نشان می دهد ایران در اقتصاد توانسته است تا حدودی فاصله خود را با این کشور ابرقدرت کم کند. کمترین فاصله این دو کشور مربوط به دهه 1980 تا 1986 می باشد.
| شروع سال | پایان سال | سال | تولید ناخالص داخلی (دلار) |
| 1395.10.11 | 1396.10.11 | 2017 | 439,513,511,621 |
| 1394.10.11 | 1395.10.11 | 2016 | 418,976,711,587 |
| 1393.10.11 | 1394.10.11 | 2015 | 385,874,474,399 |
| 1392.10.11 | 1393.10.11 | 2014 | 434,474,616,832 |
| 1391.10.11 | 1392.10.11 | 2013 | 467,414,852,231 |
| 1390.10.11 | 1391.10.11 | 2012 | 598,853,401,276 |
| 1389.10.11 | 1390.10.11 | 2011 | 583,500,357,530 |
| 1388.10.11 | 1389.10.11 | 2010 | 487,069,570,464 |
| 1387.10.11 | 1388.10.11 | 2009 | 414,059,094,949 |
| 1386.10.11 | 1387.10.11 | 2008 | 406,070,949,554 |
| 1385.10.11 | 1386.10.11 | 2007 | 349,881,601,459 |
| 1384.10.11 | 1385.10.11 | 2006 | 266,298,911,661 |
| 1383.10.11 | 1384.10.11 | 2005 | 226,452,138,292 |
| 1382.10.11 | 1383.10.11 | 2004 | 190,043,433,965 |
| 1381.10.11 | 1382.10.11 | 2003 | 153,544,751,395 |
| 1380.10.11 | 1381.10.11 | 2002 | 128,626,917,504 |
| 1379.10.11 | 1380.10.11 | 2001 | 126,878,750,296 |
| 1378.10.11 | 1379.10.11 | 2000 | 109,591,707,802 |
| 1377.10.11 | 1378.10.11 | 1999 | 113,848,450,088 |
| 1376.10.11 | 1377.10.11 | 1998 | 110,276,913,363 |
| 1375.10.11 | 1376.10.11 | 1997 | 113,919,163,421 |
| 1374.10.11 | 1375.10.11 | 1996 | 120,403,931,885 |
| 1373.10.11 | 1374.10.11 | 1995 | 96,419,225,744 |
| 1372.10.11 | 1373.10.11 | 1994 | 71,841,461,173 |
| 1371.10.11 | 1372.10.11 | 1993 | 63,743,623,232 |
| 1370.10.11 | 1371.10.11 | 1992 | |
| 1369.10.11 | 1370.10.11 | 1991 | |
| 1368.10.11 | 1369.10.11 | 1990 | 124,813,263,926 |
| 1367.10.11 | 1368.10.11 | 1989 | 120,496,362,916 |
| 1366.10.11 | 1367.10.11 | 1988 | 123,057,861,334 |
| 1365.10.11 | 1366.10.11 | 1987 | 134,009,995,923 |
| 1364.10.11 | 1365.10.11 | 1986 | 209,094,561,834 |
| 1363.10.11 | 1364.10.11 | 1985 | 180,183,629,599 |
| 1362.10.11 | 1363.10.11 | 1984 | 162,276,728,619 |
| 1361.10.11 | 1362.10.11 | 1983 | 156,365,156,619 |
| 1360.10.11 | 1361.10.11 | 1982 | 125,948,756,440 |
| 1359.10.11 | 1360.10.11 | 1981 | 100,499,312,749 |
| 1358.10.11 | 1359.10.11 | 1980 | 94,362,275,580 |
| 1357.10.11 | 1358.10.11 | 1979 | 90,391,877,325 |
| 1356.10.11 | 1357.10.11 | 1978 | 77,994,316,622 |
| 1355.10.11 | 1356.10.11 | 1977 | 80,600,122,701 |
| 1354.10.11 | 1355.10.11 | 1976 | 68,055,295,080 |
| 1353.10.11 | 1354.10.11 | 1975 | 51,776,222,350 |
| 1352.10.11 | 1353.10.11 | 1974 | 46,209,092,073 |
| 1351.10.11 | 1352.10.11 | 1973 | 27,081,698,249 |
| 1350.10.11 | 1351.10.11 | 1972 | 17,153,463,264 |
| 1349.10.11 | 1350.10.11 | 1971 | 13,731,801,565 |
| 1348.10.11 | 1349.10.11 | 1970 | 10,976,245,154 |
| 1347.10.11 | 1348.10.11 | 1969 | 9,743,089,606 |
| 1346.10.11 | 1347.10.11 | 1968 | 8,623,172,960 |
| 1345.10.11 | 1346.10.11 | 1967 | 7,555,383,690 |
| 1344.10.11 | 1345.10.11 | 1966 | 6,789,938,673 |
| 1343.10.11 | 1344.10.11 | 1965 | 6,197,319,930 |
| 1341.10.11 | 1341.10.11 | 1963 | 4,928,628,018 |
| 1341.10.11 | 1343.10.11 | 1964 | 5,379,845,647 |
| 1340.10.11 | 1341.10.11 | 1962 | 4,693,566,416 |
| 1339.10.11 | 1340.10.11 | 1961 | 4,426,949,095 |
| 1338.10.11 | 1339.10.11 | 1960 | 4,199,134,390 |
نمودار زیر میزان رشد اقتصادی ایران از سال 1960 تا کنون را نشان می دهد. بیشترین کاهش رشد اقتصادی ایران در زمان سال 1980 ( سال 58-59) اتفاق افتاده است که ایران رشد اقتصادی منفی 30.18 را تجربه کرد که این میزان کاهش به خاطر شروع جنگ ایران و عراق و مشکلات پس از انقلاب رخ داده است.
بیشترین رشد اقتصادی ایران در سال 1982 یعنی سال ( 60-61 ) اتفاق فتاده است.